Ofbeldi í beinni. Framhaldssaga.

Höfundur: Björg Sveinbjörnsdóttir

Ég opnaði netið þann 13. september síðastliðinn og við mér blasti ógeð.

Það sem vakti með mér viðbjóð var grein skrifuð af manni sem hefur verið ásakaður um að nauðga konu ásamt kærustu sinni. Konan kærði nauðgunina en málið fór ekki fyrir dóm vegna þess að það var ekki líklegt til að enda með sakfellingu. Maðurinn og konan kærðu konuna í kjölfarið fyrir rangar sakagiftir, það mál fór heldur ekki fyrir dóm vegna þess að það var ekki líklegt til að enda með sakfellingu.

Þrátt fyrir að sakfelling hafi ekki fengist fyrir dómstólum í nauðgunarákærunni er stór hópur fólks sem trúir konunni og tekur opinbera afstöðu með henni. Það hefur valdið óánægju því við búum að því er virðist í réttaríki. Samkvæmt mínum skilningi eru viðbrögð þeirra sem taka afstöðu með þolandanum ekki dómur. Þau eru afstaða og stuðningur með þolandanum.

Sá ásakaði skrifar greinina til að hreinsa mannorð sitt. Sem er merkilegt í ljósi þess hve hún er siðlaus og ljót. Hann virðist ekki vera tilbúinn að velta því fyrir sér afhverju kona ákveður að fara upp á neyðarmóttöku nauðgana eftir kynlíf með honum og kærustu hans. Hann sakar hana um lygar og dregur fram gögn sem eiga að styðja hans mál. Mikið af gögnunum eiga að vitna til um það hvernig konan hegðaði sér ÁÐUR en nauðgunin átti sér stað og fólk hlustar og les. Af lestrinum að dæma mætti halda að maðurinn hefði verið ákærður fyrir aðdraganda nauðgunar en ekki nauðgun.

Hann bendir á að hún sé margsaga og ómarktæk sem er reyndar mjög algengt í yfirheyrslum á fólki eftir alvarleg áföll. Þau sem ákærð voru í málinu fengu reyndar tíma til að samræma sínar sögur áður en yfirheyrslur hófust. Það virðist ekki skipta máli. Hann bendir á sjúkraskýrslu sem á að sanna að kynlíf hafi átt sér stað en ekki nauðgun. Áverkarvottorðið telst ekki marktækt því það gæti allt eins verið að sönnun á að harkalegt kynlíf hafi átt sér stað. Spáið aðeins í því. Hann birti mynd af henni sem tekin er fyrr um kvöldið sem á að sýna fram á andrúmsloftið áður en nauðgunin átti sér stað. Það er ýmislegt annað hægt að lesa úr þessari mynd en gott andrúmsloft en það skiptir bara engu máli. Þetta er ljósmynd tekin áður en áfallið átti sér stað. Hann dregur upp skrif barþjóns sem gætu allt eins verið uppspuni frá rótum. Þessi skrif eru bara eitt risastórt blæðandi graftarkýli. Ofbeldi í beinni. Framhaldssaga.

Þolandinn í málinu hefur ekkert með mannorðsmissi mannsins að gera. Hann stendur sig ágætlega í því sjálfur.

Flest gögnin í málinu snúa að því sem gerðist ÁÐUR en nauðgunin átti sér stað og eiga að sanna hvernig þolandinn hegðaði sér ÁÐUR en nauðgunin átti sér stað. Það kallast á ensku victim blaming og vísar í þá tilhneigingu fólks að leita útskýringa atburðarásar í hegðun þolandans ekki gerandans. Þessi nálgun er dálítið eins og ef einhver myndi útskýra árekstur af völdum ölvunar og háskaaksturs með því að benda á hegðun þess sem varð fyrir því. Þó að samlíkingin sé mjög takmörkuð þá set ég hana fram til að reyna að sýna fram á fáránleikann

Ökumaðurinn var búinn að keyra alla leið frá Akureyri til Stöðvarfjarðar áður en það var keyrt á hann. Á leiðinni hlustaði hann á lagið „I want to die“ með hljómsveitinni Road Kill. Hann var löngu búinn að sjá bílinn sem kom á móti honum! Hefði hann verið betur sofinn hefði hann tekið eftir því að bíllinn sem kom á móti var á allt of miklum hraða, augljóslega mjög óvarkár og að allt benti til þess að ökumaður bílsins væri drukkinn.  Hann hefði átt að stoppa og bíða á meðan bíllinn keyrði framhjá honum eða snúa við! þá hefði hann ekki keyrt í veg fyrir hann. 

Svona tölum við sem betur fer ekki um bílslys og við eigum ekki heldur að gera það í nauðgunarmálum.

Einhverjar raddir á Internetinu halda því fram að réttarkerfið sé sterkasta birtingarmynd réttlætis í samfélaginu. Án þess að hlíta úrskurði þess erum við sko bara farin aftur til fortíðar, þegar allt var óréttlátt. Í villta vestrið, Þýskaland nasismans, í Mordor Hringadróttinssögu, á Overlook hotel í The Shining. Tvö síðustu dæmin eru mín. Pointið er að við værum á hræðilega óréttlátum stað þar sem mikil kúgun væri við lýði. En við erum á hræðilega óréttlátum, ósanngjörnum stað.

Mér finnst þetta bara vera eins og réttarkerfi nútímans!

Við þurfum ekkert að bera það saman við óréttlæti úr fortíðinni. Óréttlætið á sér stað núna. Fólk sem verður fyrir kynferðisofbeldi fær ekki réttláta málsmeðferð í réttarkerfi nútímans og nei, ákærðir eða dæmdir einstaklingar fá heldur ekki gagnleg úrræði upp í hendurnar. Mér þykir engin furða að fólk sé ósátt, að fólk sé reitt. Það eru mjög eðlileg viðbrögð við óréttlæti.

Sumir segja að réttarkerfið teiki hugarfar samfélagsins. Það hangi s.s aftan í hugarfari samfélagsins í tilteknum málum. Það er ein pæling, önnur er að réttarkerfið verndi einungis hagsmuni ráðandi afla. Það blasir allavega við að réttarkerfið er ekki föst og heilög stærð. Það þarf að ræða um svo margt, það þarf að ræða um tilgang fangelsa, eru þau stofnun refsinga, geymslustaðir, eða staður meðferða og uppbyggingar? Það þarf að ræða um vinnulag og endurmenntun lögreglunnar, viðhorf til þeirra sem verða fyrir naugðun, viðhorf til þeirra sem nauðga. Eigum við að taka þessa umræðu eða viljum við halda áfram að tala um réttarríkið í CAPS LOCK og upphrópunum?

Að spila út „réttarkerfisspilinu“ hvenær sem færi gefst í umræðunni um kynferðisofbeldi eru þöggunartilburðir.

Þegiðu við búum í réttarríki. Hættu að taka afstöðu, við búum í réttarríki. Hættu að finnast óþægilegt að barnaperrar kenni í háskóla, við búum í réttarríki.  Ef réttarkerfið lagði ekki mat á nauðgunina þá gerðist hún ekki. Hættu að taka afstöðu með þolendum við búum í réttarríki. Hættu að þola ekki karlrembutal við búum í réttaríki.

Jú við búum einmitt í réttarkerfi! Þess vegna eigum við einmitt að taka þátt í að tala um það og byggja það upp.