Höfundur: Kristín I. Pálsdóttir
Nýlega þurfti ég að fletta upp orðinu ‘faðir’ í orðabók og það vakti athygli mína að Íslensk samheitaorðabók stillir upp samheitunum ‘guð’ og ‘frumkvöðull’. Mér fannst þetta ansi glæsilegt og ákvað að skoða hvaða samheiti væru þá fyrir hitt orðið í þessu pari, orðið ‘móðir’.
Þá var nú heldur minni reisn yfir samheitunum. Móðir er hvorki ‘gyðja’ eða ‘frumkvöðull’, (konur geta líka verið frumkvöðlar og það er nú allnokkur frumkvöðlastarfsemi að fæða börn) heldur annars vegar orðið ‘mella’ og hins vegar orðið ‘týja’ sem er niðrandi skammaryrði.
Hér sjáum við svart á hvítu hvernig feðraveldið laumar sér inn í líf okkar. Í framhaldi af pælingum varðandi þessa staðreynd, varð eftirfarandi útgáfa af frægu ljóði til:
Fósturlandsins Freyja,
Magra Vanadís,
mella, kona, meyja,
meðtak lof og prís!
Blessað sé þitt blíða
bros og gullið tár;
þú ert lands og lýða
týja í þúsund ár.
Þó nokkrir hafa haft samand við snara.is vegna þessa og nú hefur færslan um móður skyndilega breyst. Móðirin hefur hvorki fengið samheiti á borð við formóður, frumkvöðul eða gyðju, en nú er þetta einfaldlega svona:
Ég hreinlega veit ekki hvort ég geti sagt að sigur hafi hlotist í þessu máli, en eigum við mæður kannski bara að láta duga að vera ánægðar með að vera þó lausar við skammaryrðin?